Król inżynierów. Teatr automatów Stanisława Leszczyńskiego w ogrodzie pałacu w Lunéville to czteroletni projekt grantowy finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a afiliowany przy Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, którego celem jest przebadanie mecenatu artystycznego i inżynieryjnego dwukrotnego króla Polski i księcia Lotaryngii i Baru, Stanisława Leszczyńskiego, a zwłaszcza monumentalnego teatru automatów, które zamówił on do swojej rezydencji w Lunéville.

W roku 1742 nadworny architekt Leszczyńskiego Emmanuel Héré podjął się, razem ze sprowadzonym z Paryża zegarmistrzem François Richardem, przebudowy jednego z tarasów pałacu w Lunéville, głównej siedziby króla-księcia, w który wybudowano długą na dwieście pięćdziesiąt metrów makietę dekorowaną osiemdziesięcioma ośmioma mechanicznymi figurami ludzi i zwierząt. Rzeźby, całkowicie automatyczne i napędzane wodą z kanału wykopanego na rozkaz Leszczyńskiego, zachwycały gości odwiedzających Lotaryngię, wśród których znajdowało się wielu wybitnych intelektualistów francuskich XVIII wieku, między innymi Wolter.

Automatyczny teatr z Lunéville zwano po francusku Rocher (‘skała’) ze względu na zdobiącą go kamienną oprawę. Pośród malowniczo rozmieszczonych grót i skał wznosiła się niewielka wioska, w której mechaniczni aktorzy odgrywali niezmiennie te same role. I choć automaty były często wykorzystywane jako dekoracja europejskich ogrodów od czasów antycznych, Rocher Leszczyńskiego wyróżniał się skalą i rozmachem niespotykanymi wcześniej. W roku 1766, po śmierci władcy, teatr został rozebrany, gdy Lotaryngię inkorporowano do królestwa Francji.

Pierwsza połowa XVIII wieku była jednocześnie czasem, gdy rozwijająca się w Europie od wieków automatyka zaczęła przechodzić istotne zmiany, które doprowadziły z czasem do powstania zupełnie nowych prądów filozoficznych i naukowych.

W latach 30. swoje muzyczne automaty wystawiał na przykład w paryskim Hôtel de Longueville francuski inżynier Jacques de Vaucanson; na spektakle przybywały tłumy, a konstruktor uzasadniał potrzebę budowy swoich mechanicznych rzeźb naukowymi motywami. Jego ideologia trafiła na podatny grunt – francuscy intelektualiści i artyści, będący pod dużym wpływem coraz popularniejszych koncepcji filozoficznych Kartezjusza, rozwijających się wówczas nowych postaci mechanicyzmu, a także przełomowych odkryć w medycynie i naukach przyrodniczych, ogłosili Vaucansona „Nowym Prometeuszem”, genialnym wynalazcą, który o krok był od stworzenia nowego człowieka.

Wszystko to stanowi kontekst dla zamówionego przez Leszczyńskiego teatru automatów, ale jest to kontekst szczególny, nie można go bowiem traktować wyłącznie jako tła dla lotaryńskiego mecenatu króla Polski. Automaty Leszczyńskiego i Vaucansona przynależą bowiem do dwóch różnych tradycji filozoficznych i mechanicznych, które wyraźnie rozbiegają się właśnie w pierwszej połowie XVIII wieku.

Jako projekt międzydyscyplinarny, Król inżynierów skupia się zatem również  na fenomenach, które doprowadziły do powstania automatów Leszczyńskiego, a jego ambicją jest zestawienie ich z innymi podobnymi dziełami tworzonymi w osiemnastowiecznej Europie, zwłaszcza mechanicznymi rzeźbami budowanymi przez Vaucansona. Przebadana zostanie również rola, jaką Rocher odgrywał w mikro-kosmosie ogrodów w Lunéville, a także strategie estetyczne i teatralne, którymi posłużyli się architekci i inżynierowie Leszczyńskiego, by uzyskać tak zachwycający efekt.

Dodatkowym celem projektu jest popularyzacja postaci Stanisława Leszczyńskiego w Polsce i za granicą, czemu służyć ma między innymi niniejsza strona, dostępna po polsku, angielsku i francusku.

Projekt finansowany jest przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu Diamentowy Grant. Wykonawcą projektu jest Albert Kozik, a opiekunem naukowym – dr hab. Gabriela Świtek.